تطیر در مقابل تفأل

جلسه دوم از سلسله مباحث حول محور سوره مبارکه یس

در این جلسه ،بحث از ابتدای آیه ی 13 آغاز میشود که به عنوان مثالی از برخورد مردم با پیامبرانشان می پردازد.

قَالُوا إِنَّا تَطَیَّرْنَا بِکُمْ لَئِن لَّمْ تَنتَهُوا لَنَرْجُمَنَّکُمْ وَلَیَمَسَّنَّکُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿۱۸﴾

تطیر:فال بدزدن به چیزی و شوم دانستن آن(طیر:چون مردم معمولا با مرغ فال میزدند...طایر :بهره ی هر کسی را از شر طایر او نامیده اند.)

تفأل:فال نیک زدن به چیزی

آیا به کارگیری این دو واقعاً موثر است؟

در بسیاری از موارد ...بله!!!!! ؛ آنچه را انتظارش را داریم اتفاق میفتد....چه خیر و چه شر؛ در این میان فال بد زدن مؤثرتر از فال خیر زدن است. ولی نکته اصلی وجود این دو مسأله نیست ،بلکه این است که این تأثیر مربوط به آن چیزی که با آن فال میزنند(عامل بیرونی مثلاً صدای جغد) نیست بلکه برمیگردد به نفس فال زننده(عامل درونی)

نظر دین اسلام در این مورد چیست؟

خداوند تحت لسان مومنین است.اسلام دستور داده مردم همواره فال نیک بزنند.پیامبر نیز در اینباره می فرمایند:"تفاءلوا بالخیر ،تجدوه"

تفأل.یک ساختار و نه پوشش

پس زندگی ما باید ساحت خوشبینی باشد.این ویژگی به صورت فعال  توسط انسان کسب میشود. آگاهانه یا ناآگاهانه همه ما در تک تک لحظات زندگیمان در حال تطیر و تفأل زدنیم و این همان نحوه دریافت ما از پدیده های اطرافمان است.پس چه بهتر که این ویژگی را بدل به سیستمی برای تحلیل این پدیده ها کنیم.بر همین مبنا باید گفت که ادعای زبانی به تفأل به  شکل گیری اراده نمی انجامد.و برای بهره گیری از این دسته از قوانین الهی(تاثیر تطیر و تفأل) باید آن را ساختارمند کرد.با مجهز شدن به این ساختار "وجه نیک بینی" در ما فعال شده وحتی اگر موردی خلاف انتظار واقع شود نیز یمن انگاشته میشود.

خوب است به این مساله بیندیشیم...

یکی ازمهمترین مصادیق که باید آگاهانه به آن بیندیشیم این است که نگاهمان به دین تفألی است یا تطیری؟ آیا مذهبی بودن غل و زنجیری است که محدودیت و محرومیت می آورد یا هم چون شاه کلیدی خیر و گشایش؟

این مساله در ارتباطات ما نیز مصداق دارد...کسی که در مواجهه با مخاطب ،با اینکه اشکالات را خوب میبیند، نوعا خوشبین است.... نوعا معنوی تر هم هست.

اگر دچار تطیر شدیم چه کنیم؟

رسول خدا(ص)فرمود: "کفاره فال بد زدن توکل به خداست ......."و جهتش روشن است، برای اینکه معنای توکل این است که تاثیر امر را به خدای تعالی ارجاع دهی، و تنها او را مؤثر بدانی، و وقتی چنین کردی دیگر اثری برای فال بد نمی ماند تا از آن متضرر شوی.

دو نکته:

تفأل :خوش بینی مسؤولانه به نتیجه نه به معنای عدم تدبیر

برای حدود این خوش بینی باید به قران مراجعه کرد.

و مثالی که خیلی از ما با آن مواجه بودیم

تفأل در برخورد با بیماران بدحال خوشبینی ناآگاهانه نیست بلکه در نظر گرفتن ابعادیست که علم پزشکی قطعاً به آن دست نیافته؛توجه به این مطلب مهم است چون تأثیر دارد.....

و در پایان بار دیگر به متن سوره باز می گردیم تا ببینیم قرآن پاسخ این مردم را چگونه بیان کرده:

قَالُوا طَائِرُکُمْ مَعَکُمْ أَئِن ذُکِّرْتُم بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ مُّسْرِفُونَ ﴿۱۹﴾

پیامبر می فرمایند:"تطیر حق را ناحق و باطل را حق نمی کند و کار ها به دست خداوند سبحان است نه به دست فال که خودش مالک خودش نیست چه رسد به اینکه مالک غیر خودش باشد و اختیار خیر و شر و سعادت و شقاوت دیگران را در دست داشته باشد....آن چیزی که شر را به سوی شما میکشاند با خود شماست نه با ما"