روز هشتم-سوره مبارکه الرحمن

و خوشید و ماه و زمین یاد میشود و اینکه همه اینهاطبق حساب و میزان و قانونی کار میکنند . و تو ای انسان اگر بدنبال تکامل هستی باید با تمامموجودات هستی وحدت رویه داشته باشی پس در میزانها و قوانینی که خداوند قرار داده طغیان نکن . ازحد خارج نشو .

خداوند نه تنها خالق کل موجودات است بلکه رب آنها نیز هست . در تمام لحظات هر آنچه که در آسمانهاو زمین است از او طلب میکنند و او هر لحظه در خلق جدید و افاضه رحمت است . کل یوم هو فی شان

آیات بهشتی در این سوره خیلی بیشتر از آیات جهنمی است .چرا که سوره بنام الرحمن است . من سبقترحمته غضبه

٣:این سوره در حال نشان دادن آن است که خدای تعالی، عالم و اجرای آن از قبیل زمین و آسمان و خشکی و.... را طوریآفریده که در یک نظام منظم به یکدیگر مرتبط اند و همه آنها با آن عالم دیگر نیز مرتبط است و هرکدام ارکانی قوی دارد. 

پس آنچه در عالم هست چه عینش و چه اثرش، از نعمت ها و آلای خدای تعالی است،به همین جهت پشت سر هم میپرسد"فبای آلاء ربکما تکذبان - کدامیک از آلای پروردگارتان را تکذیب می کنید" 

به همین جهت است که این سوره با نام الرحمن آغاز گردید، صفت رحمت عمومی و همگانی خداست، رحمتی که مومن وکافر و دنیا و آخرت را شامل می شود. (تفسیر المیزان)

٤:مفهوم نام الرحمن در کنار مفهوم تمایز :

خداوند از سر رحمانیت اش، هر مخلوقی را "موجودیتی" بخشید و همین موجودیت های متفاوت استکه "تمایز" ایجاد می کند، پس هر موجودی، حداقل حداقل، به اعتبار "موجود" بودنش، بهره مند ازرحمانیت خداوند است. 

و همه ی موجودیت های متفاوت، در خود "وجودی ثابت" دارند که همان روح خداوندی و یا "وجه باقیخداوند" و همان احکام خداوند است که در موجودیت ها تفصیل یافته است. 

پس "الرحمن" یعنی وجود بخشی(تمایز دهی) 

وجود بخشی ی در مراتب و انسان به میزان بهره مندی از رحمانیت خداوند، دارای مراتب می شود ومتمایز می گردد

میتوان گفت: به حیثیت الرحمن، جنس تا جنس فرق می کند.

٥: در این سوره وجه رحمانیت خداوند نمود دارد. رحمانی که تعلیم قرآن می دهد. تک تک نعمات یاد شده در سوره وجهی ازرحمانیت خداوند را یادآور می شود.

آلاء بلوغ و شدت ظهور را نشان می دهد و تکرار این موضوع که نعمت های خداوند آلائی است که او در اختیارش قرارداده تا در نهایت با بهره برداری درست از آن ها هر بار به انسان این نکته را یادآور می شود که وجود بخش "الرحمن" اوخداست.

تعلیم دادن قدرت بیان به انسان یعنی توانایی تمیز یا همان قدرت تعقل انسان را از سایر موجودات مجزا می کند و انسانبا استفاده کردن از این قدرت به فهم نعمت هایی که خداوند در اختیارش قرار داده می رسد و با استفاده ی درست از آنها خود را در زمره ی بهشتیان قرار می دهد.

خداوندی که جلال و بزرگی و کرامتش در این سوره در هر نعمتی که ذکر می شود نهفته است شایسته ی عبادتیخالصانه است.

ارتباط یافتن با خداوندی که وجودبخش انسان است او را وصل به منبع خیر و برکت "تبارک" می کند و انسان اینگونه ازمقام صلصال کالفخار به جنت دست می یابد.

٦:خداوند در سوره ی رحمن بارها اشاره به انواع نعمات کرده که هرکدام نشانه ایست بر اثبات وجودخداوند که در سوره اشاره شده که همه ی آن ها فقط خداوند را تسبیح میکنند و به گونه ای الگو هستند.

و همچنین آفریدن میزان برای سنجش اعمال برای افرادی که مکذب این نشانه ها هستند و افرادی که ازحاضر شدن در پیشگاه خداوند هراس دارند که اینان همان ایمان آورندگان به نشانه ها هستند.

در این سوره چندین بار آیه ی فبای آلاء ربکما تکذبان تکرار شده که هر بار تلنگریست برای اثبات وجودخداوند به وسیله ی درک نشانه هایی ک آفریده و اینکه با وجود اینهمه نشانه،حضور خالق این نشانه هابا ویژگی هایی ازقبیل حکیم بودن ،قادر بودن و ... واضح است و دیگر جای شکی وجود ندارد.

پس مکذبین آن مستحق جهنم و ایمان آورندگان آن مستحق بهشت هستند در تمییز دادن این دو توسطخداوند به وسیله ی میزان خداوند صفت عدل خود را متذکر شده است.

٧:فقط وجه منطبق با میزان هر امر و جریانی است که باقی می ماند ...توجه به این نکته میتواند در برخورد با هر شخص وعملی یا انجام هر امری مد نظر قرار بگیرد (به عنوان مثال از بسیاری از عکس العمل های انسان در برابر گفتار و رفتارنابجای دیگران جلوگیری کند...)

جاودانگی و پربرکت بودن(استمرار) هر جریانی در اتصال آن به صفات جلالی و جمالی می باشد.راز جاودانه ماندنجریان ها ی بزرگ ...

انسان باید مجموعه ای از صفات جلالی و جمالی پروردگار باشدکه به فراخور موقعیت های مختلف زندگی تجلی و بروزپیدا کنند.

٨:علم باید به درک تفاوت ها منجر شود

قرآن راهی برای دیدن تمایز هاست

وزن و رعایت قسط به مقدار رفعت آسمان، ارزشمند است

همه چیز برای بلوغ(الی) و کامل بودن باید زوج باشند الا "رب"

وجه رب منشا همه ی اسما و آلا است و این معنی "مبارک" است

٩:این سوره با صفت الرحمن خداوند آغاز می شود و در تمام سوره با نام برده شدن نعمت های خداوند جریان پیدا می کند.

آیه ِ تکرار شده در خود از اسماء خداوند، رب آورده شده( فبای ءالاء ربکما تکذبان)

شاید خواسته به انسان یادآور شود تمام این نعمت ها ، توسط او تدبیر شده ، همان آفرینش ها ی گوناگونی که در اطرافخود می بیند نشان دهنده ی یک تدبیر کننده است که گردش ماه و خورشید ، رویش گیاهان و درختان ، برافراشته شدنآسمان، افرینش انسان، کنار هم قرار گرفتن دریای شورو شیرین و ... را با حساب دقیق تدبیر می کند.

پس همان ربی که از نقص به سوی کمال هدایت می کند( با توجه به معنای کلمه رب)، برای نهایت انسانها قیامتی قرارداده تا بر اساس اعمال خود ، چزا داده شوند مجرمان به مجازات و نیکوکاران به پاداش برسند.

برپایی قیامت اگرچه با حوادث هولناک برپا می شود و روز سختی است ولی نعمتی از جانب پروردگار اوست که برایشسودمند بوده واو را به کمال می رساند. (اما اینکه در مورد مجرمان هم نعمت محسوب می شود یا در جهت کمال آنهاستنمی دانم؟) 

همانطور که نعمت های دیگر را نمی توانند انکار کنند قیامت را هم نباید انکار کنند چون تدبیر کننده ی همه آنها یکیاست.

قدرت درک ما به اندازه ی اقطار آسمان و زمین است ولی این دلیل بر این نیست که فراتر از آن چیزی نباشد (با توجه بهآیه ی33) پس فراتر ازآسمان و زمین و درک ما نعمتهایی وجود دارد مانند قیامت و نعمت های بهشتی که در نهایت کمالخود توانایی درک آن را پیدا کرده و به آن میرسیم.

"یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانفُذُوا لَا تَنفُذُونَ إِلَّابِسُلْطَانٍ":

1 گروهی می خواهند از مرز نعمت هاعبور کنند

2ولی هرگز کسی نمی تواند از این مرز ها بگذرد

3عدم انکار نعمت ها با استفاده از آنهاست با همان هدفی که برای آن ساخته شده اند

- این سوره نعمت های پروردگار را یاد آور می شود و از خلقت همه موجودات و پدیده های آفرینش سخن به میان میآورد.

- سوره به خلقت انسان اشاره دارد که از گل خشکیده ای بوده و خداوند به نعمت "تعلیم قرآن" و "آموختن بیان" وجود اورا تعالی و ارتقا بخشیده است...

- همچنین صحبت از عدالت و میزان شده است که به نظر می تواند مرتبط باشد با عدم اختلاط آب دریاها!! (توجه بهتفاوت ها و اراده الهی بر برپایی این عدل) و همچنین عاقبت انسان را بر اساس کیفر اعمالشان به تصویر کشیده است.

١٠: این سوره رحمانیت که همان رحمت عامه خداوند است را متذکر می شود .نعمت های متعدد خداوند را ذکرکرده و برای توجه بیشتر پس از هر گروه از نعمت ها آیه "فبای آلاء ربکما تکذبان" تکرار می شود. 

علاوه بر صفت رحمانیت که در تک تک آیات وجود دارد ربوبیت خداوند نیز در تمام سوره به درک میشود.

تنها اتصال به جریان های الهی است که موجب برکت و بقا می شود.

١١: آیات اغازین سوره بگونه ای است که انگار به شرح صفت رحمانیت خداپرداخته و سپس درکل سوره نعمات خداوند رامی‌شمارد اما از آنجا که قبل از خلقت انسان (ایه3) به تعلیم قران اشاره شده و بعد ازان به اعطای نعمت بیان به انسان,اینگونه برداشت می شود که یکی از مقدرات انسان بیان همان تعلیم قرانی بوده است که پیش از خلقت به او داده شدهچون در ایات بعدی هم به تقدیر کائنات اشاره شده این پندار تقویت می‌شود.

در ایات 7,8,9 هم که از انسان خواسته شده تا عدالت را رعایت کند و کم فروشی نکند, در آیات بعدی قدرت خداوند ودخل و تصرف او در تمام امور را بیان می‌کند تا دلیل محکم تری برای این آیات باشد در واقع اطمینان خاطر دهد نمیتواناز محکمه ی عدالت الهی گریخت.