روز اول ماه مبارک- سوره مبارکه فتح

باراز فتح قریب نیز نام برده شده است «18-27» که از عنایات خداوند به مومنین میباشد.

٤: آیات ابتدایی سوره(1-7)

در ابتدای این آیات اشاره شده که خداوند بر پیامبر منت گذاشته و با رقم خوردن صلح حدیبیه، موجب زدوده شدن آزار و اذیتهای مشرکان از مسلمانان شده .آزار و اذیتهایی که به سبب دعوت الهی از سوی مشرکان می دیدند ذیل این صلح برطرف شدند(لیغفر). 

و بدین ترتیب زمینه ی فتوحات بزرگتر را نیز فراهم آورد که موجب گسترش دین و حاکمیت اسلامی میشود (نصرا عزیزا).

در ادامه ی این آیات نیز یادآور شده که خداوند با انزال سکینه و آرامش بر قلب مومنینی که بر پیامبر اعتماد کردند ، بر آنان نیز منت گذاشته و ایمانشان را می افزاید تا بیش از پیش با پیامبر همراه باشند و پذیرای تصمیمات پیامبر(صلح با مشرکان)  در هر شرایطی باشند کمااینکه بیعت مومنان زیر درخت بیانگر همین موضوع است . 

در انتهای این آیات ابتدایی نیز منافقان و مشرکانی که سوءظن به خداوند و پیامبر دارند ،مذمت شده اند. آن ها با پندار غلطی که گویای این است که  وعده ی الهی واقعیت نمی یابد، از همراهی پیامبر سربازدند. این عدم اعتمادشان موجب گرفتاری به عقوبت و عذابشان می گردد.

٥: اوست که اطمینان و آرامش را در دل های مومنان فرو فرستاد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزاید

پس خداوند اطمینان و آرامش را بر دل رسول خود  و مومنین فرو فرستاد و کلمه ی تقوا را همراه آنان نمود. 

٦: فتح مبین=آمرزش گناهان گذشته و آینده توسط پروردگار

تمام کردن نعمت بر بنده

هدایت به راه راست

٧: بیعت با پیامبر = بیعت با رب است

پس شکست بیعت با پیامبر به زیان خود فرد است

٨: عمل به بیعت با پیامبر=علم خدا به خلوص در دل فرد و نزول آرامش بر قلب وی 

٩: برای سنت خدا تبدیلی نمی یابی و همیشه این قوانین استوار است

١٠:ویژگی افراد بیعت کننده با پیامبر=

اشدا علی الکفار و رحما بینهن

همواره در رکوع و سجده

رضوانهم سیماهم فی وجوهم...

١١: آرامشى خاص میتواند همیشه در وجود انسان موجود باشد، آرامشى از جنس اعتماد چراکه مى داند پیروز واقعى اوست، حتى اگر در ظاهر شکست خورده باشد چراکه کسى به او این وعده را داده که صراحتا گفته: هیچ تغییرى در سنتش به وجود نخواهد آمد...

١٢: ازآثار فتح ، غفران است و لذا استغفار به نوعی موجب تداوم لحظه به لحظه این فتح است، و این مشابه رابطه ذکر شده در سوره مبارکه نصر است.

١٣: آیه 18 نزول سکینه رو از آثار رضوان الهی برمی شمرد و اینکه رضای خدا در بیعت و اطاعت از رسول خداست. پس راه نزول سکینه و ازدیاد ایمان اطاعت از رسول است.

١٤:  گفتیم استغفار از لوازم فتح است، اما استغفاری از روی اخلاص و نه از روی عذر و بهانه تراشی هایی که نهایتا از جنس عصیان از فرمان رسول خداست. (آیه 11)١

١٥: از نتایج عصیان از خداوند و رسول خدا حمیه جاهلی به جای سکینه است که موجب دوری از تقوا میشود و کسی که تقوا ندارد فرقان ندارد و لذا خوب و بد را تشخیص نمی دهد و گمانه زنی های دور از حقیقت میکند. (آیات 26،6)

١٦: مغفرتی که در انتهای سوره به یاران حضرت رسول وعده داده شده در حقیقت نتیجه استغفار مقبول است و فتح مبین را در پی دارد.

١٧: یکی از مسائلی که در سوره مبارکه مطرح شده مسئله فتح مبین میباشد که برای آن آثار و ویژگی هایی مطرح شده...

یکی از ویژگیها نداشتن سوء ظن به خداوند است  که موجب تقویت ایمان وایجاد سکینه و آرامش قلوب شده ودر نتیجه به فتح مبین منجر میشود.

از نشانه های حسن ظن به خداوند، ایمان قطعی به پیروزی مومنان است که بمنزله تبعیت از رسول اکرم(ص) میباشد.

تکفیر سیئات وغفران ذنوب از آثار بهره مندی از فتح مبین واتصال به جریان پیامبر میباشد....

١٨: به نظر می رسد مهم ترین نکته ای که در جریان سوره فتح هست، موضوع بیعت هست. و انجا که می فرماید انانی که با پیامبر بیعت کردند در واقع با خدا بیعت کردند و ماجور خواهند بود و آنهایی که بیعت کردند و شکستند ضرر کرده اند. 

در جای دیگری از سوره داشتیم که یدالله فوق ایدیهم! 

به نظر میتواند بیانگر این باشد که بیعت کردن به طرزی، قدرت انسان رو به قدرت ماورایی خدا پیوند میدهد. 

و اینکه در بسیاری از آیات داشتیم که افرادی مورد لطف خدا هستند و با صبر و ایمان آراسته می شوند که مومن هستن یعنی با پیامبر بیعت کردند و پای آن ایستادند. 

و در کل، فتح غریب را اجر پایداری بر بیعت و ایمان میدانم. 

 

١٩:خداوند برای فتح مبین دلایلی ذکر کرده است :لیغفر(پوشاندن آنچه می تواند شوم باشد. )، تمام کردن نعمت، هدایت ب صراط مستقیم، لیدخل جنات،یکفر سیئاتهم،یعذب المنافقین و المشرکین. 

20: فتح در مقابل بسته بودن و به معنای گشایش است و عوامل  گره و گره گشایی را می توان در این سوره پیدا کرد.

کسی که به خدا سوظن داشته باشد در زندگی هم مدام دچار سوء میشود و فتحی برای او حاصل نمی شود(علیهم دائره السو).

 یکی از عواملی که موجب  گره گشایی در کارها میشود حسن ظن داشتن  نسبت به دستورهای خدا و رسول در زندگی است.

21: از آنجایی که ملک از آن خداوند است پس دستیابی به هر فتحی از سوی خدا و به اذن اوست و انزال سکینه و افزایش ایمان در قلوب مومنین به وسیله ی خداوندی صورت میگیرد که عزیز است.

22:ظن سوء مهم ترین اشکال منافقین و مشرکین است پس اگر انسان به خداوند ظن سوء داشته باشد در زمره ی منافقین و مشرکین قرار میگیرد.

23: برای یافتن راه نجات و نصر و رسیدن به فتح، خداوند شاهد و مبشر و نذیر را فرستاده و انسان با به کار گیری این موارد باید به تسبیح برسد.

24: عهد بستن با خداوند و بیعت با او انسان را وصل به جریانی می کند که او را به سرچشمه می رساند و به عبارت دیگر بیعت با رسول که کوثر به او عطا شده باعث می شود که به فهم دستان قدرت خداوندی برسد که قدرتش از همه فزونی دارد و اینچنین کسی هرگز محزون نشده و قطعا به فتح خواهد رسید.

25: اگر انسان این درک را داشته باشد که خداوند مالک همه چیز است برای بیعت با خدا و رسولش بهانه نگرانی های دنیایی را نمی آورد چراکه تسلط خداوند باید دلش را آرام کند.

26: انسان باید خود را از زمره کور و ناتوان ها خارج کند تا سعادت همراهی با ولی خدا را بدست آورد و به فتح مبین دست بیابند.

27: رسیدن به مقامی که کلمه تقوا همراه جداناشدنی انسان شود نیازمند بیعت با خدا و رسولش و اطاعت از آن هاست و هر کس به این مقام دست یابد به فتح مبین رسیده است.

28: بنظر می رسد، مطلبی که بیشتر جلب توجه میکند " سکینه " است که در چند جای این سوره گفته شده است . چون همه جنود آسمان و زمین از آن اوست.

29: در آیات 8 و 9. هدف از ارسال پیامبر را ایمان به خدا و رسول - و بزرگ شمردن خداوند و تسبیح او در هر حال میداند.

30: اطاعت از رسول خدا در جای جای این سوره در قالب داستان و ... گوشزد میشودو اینکه اینها وارد بهشت میشوند.

31: در پایان سوره هم به خصوصیت افرادی که با پیامبرند اشاره میکند که تمام اعمال عبادیشان برای یبتغون فضلا من الله و رضوانا ست.

32: سوره مبارکه ی فتح به موضوع اعتماد به وعده های الهی که توسط پیامبر مطرح میشود، پرداخته است و شاهد مثال آن نیز ماجرای صلح حدیبیه است.

33:وعده فتح و گشایش از وعده های حتمی خداوند به مومنان است.برای تحقق این وعده قطعا لوازمی و شرایطی نیاز است.

قطعا فتح نسبت به قوم کافر یا ظالم و... شرایط خاصی میطلبد. و مومنان برای تحقق این وعده باید در خود امادگی ایجاد نمایند طبق3/4/18 ایمان و همراهی رسول که به نوعی همراهی پروردگار است از مصادیق این آمادگی است.

انزال سکینه به روح و قلب مومنین نشان از اضطراری بودن و سخت بودن شرایط دارد.

34: شاید بتوان سوره را حول مفهوم فتح اینگونه نگاه کرد که :

از لوازم رسیدن به فتح، داشتن آرامش و سکون نفس و درواقع استواری عقیده است و این آرامش واستواری است که توان مقابله درست در برابر حوادث را در انسان ایجاد میکند ( آیه 4،  18)

برای رسیدن به فتح و در مسیر تمدن سازی و ایجاد حکومت اسلامی، نباید دچار سوءظن به پرودگار شد و باید در عین اعتماد به وعده الهی برای یاری رساندن،  بی اعتماد به قدرت های دیگر بود( آیه 6)

از عوامل لازم دیگر برای رسیدن به فتح، اعتدال رفتاری است، رحما بینهم و اشدا علی الکفار است. و واژه اشدا به معنای اثرگذاری و نفوذ ناپذیری، یادآور همان استقامت در راه رسیدن به وعده الهی است که می تواند مرتبط با همان آرامش و استواری گزاره اول باشد (آیه29). 

35: خداوند با قرار دادن فتح(صلح حدیبیه)ذنب را مورد غفران قرار می دهد،منظور از ذنب در این آیه آثار و تبعات شومی است که در طی دعوت کفار به اسلام و جنگ های مختلف مسلمانان به وجود آمده است

36: هر عملی که انسان انجام میدهد دارای دو جنبه است:تقدم که خود عمل است که یا بر اساس حق است یا باطل،و  تاخر عمل اثری است که در آینده به جا میگذارد و باعث ادامه ی مسیر حق یا باطل میشود.

37: خداوند پیامبر را مبعوث نمود تا شاهدی بر اعمال نیک و ناپسند باشد و به مومنین ومومنات بهشت و آمرزش گناهان را بشارت دهد و منافقین ومشرکین را از منزلگه بدشان انذار دهد.

38: اگر ایمان به خدا به مرحله قلبی برسد فتح و گشایش حاصل می شود

-مخالفین اعراب اموال و اهل بیت خود را بهانه قرار دادند تا با رسول الله همراه نشوند در حالیکه میترسیدندکه اگر با پیامبر همراهی کنن به سوی وطن و اهل بیت خود بازنگردد

39: گشایش برای مومنین(آنهایی که ایمان قلبی به خداوند دارند) و پیروزی  حق بر باطل از سنت های الهی است که تغییر ناپذیر است

40: یاران پیامبر با کفار سخت گیر و با یاران خود مهربانند

41: لازمه ی غفران و اجر عظیم ایمان قلبی و انجام عمل صالح است. 

٤٢:برای اتلاق صفتی به فردی اهلیت لازم است.26

43: در به ثمر رسیدن هر عملی دو جنبه میتواند تهدید کننده باشد یکی اتفاقاتی که قبل از به ثمر رسیدن رخ داده و تبعات ان ادامه دارد و دیگری وقایعی است که پس از بروز عمل میتواند ایجاد گردد و پروردگار عالمیان است که میتواند محافظ و از بین برنده این تهدیدها باشد2

44: آرامش و سکینه ای که خداوند بر قلب "مومن" فرو می فرستد، بر ایمانش می افزاید. (ایمان> سکینه> ایمان)

لازمه فتح： 

ایمان و باور قلبی و التزام عملی ست.

سو ظن به خدا در برابر امید به فتح و گشایش از سوی او و موجب هلاکت است.

45: بحث انحصار قدرت برای خداوند با تکرار آیه ی و لله جنود السموات والارض «4-7»

آیه ی و لله ملک السموات ...«14» ، آیه ی واخری لم تقدرو ....قد احاط الله بها«21»و نیز ایه ی «ید الله فوق ایدیهم»  و در سایر آیات مشهود است ....

46: نصرت و یاری فقط برای خدا برشمرده شده است =لزوم اعتماد کامل و گمان نیک به خداوندو ثبات و پایداری در آن

47: مبحث اسامی خداوند که بیشتر حول علم و حکمت و عزت است : علیما حکیما/عزیزا حکیما (2)/غفورا حیما /خبیر /بصیر/علی کل شئ قدیر= فعل خداوند در ظهور کامل دین اسلام  و نصرت مسلمین

بحث غفران ذنوب مومنین و تکفیر سیئات و ارتباط آن با فتح 

48: بحث نفاق :آیه ی شش و آیه ی «11» که می فرماید چیزی میگویند که در قلو بشان نیست و هم آیه ی «18» که می فرماید خدا از بیعت آنها راضی شد و ازدل آنها و صدق نیتشان آگاه بود=لزوما همه ی کسانی که با رسول اند به  فوز عظیم دست نیافته و گاهی از مشرکین جایگاهی بدتر دارند.

٤٩: ویژگی های رسول و وظایف مومنین،که شامل ایمان به رسول تعزیز و یاری رسول ،توقیر و بزرگداشت او و تسبیح می باشد در این سوره ذکر شده است.آیه ی« 8-9»،  بیعت بارسول و وفای به عهد...

٥٠:توصیف پیامبر و یارانشان به دانه ای که جوانه های بسیار زده برکت می یابد تغلیظ میشود و تعجب کفار را بر می انگیزد.

٥١: این انزال سکینه آرامش و طمانینه ای میتواند حاصل کند که در بروز تقوی در عملکرد کمک کننده است.26

٥٢:خدا به پیامبرش وعده ى پیروزى داده است، پیروزى اى مبین! پس یعنى موقعیتى وجود دارد که شکست یا پیروزى مى تواند دو نتیجه آن باشد.

خداوند با دادن این وعده مومنان و کافران را در برابر یک آزمون قرار داده است، آزمونى که حتى خودش نتیجه آن را گفته، پیروزى آشکار!با این حال کافران باز هم اعتماد نکرده و همواره به دنبال بهانه هایى براى توجیه عدم پیروى خود مى گردند.

در واقع مى توان این قضیه را به تمام مراحل زندگى تعمیم داد؛ ما همواره در طول زندگى خود با موقعیت هایى مواجه مى شویم که خداوند وعده داده در صورت پیروى از او و رسولش ، فاتح خواهیم بود.

٥٣: قبل از مرحله ی فتح، مرحله ی مهم بیعت و وفای به آن وجود دارد. 

٥٤: خداوند به گونه ای از وعده ی فتح سخن گفته است که شرایط سخت آن برهه را نشان میدهد ولی از آن طرف ویژگی سکینه( استقرار و طمأنینه و رفع اضطراب و تشوش) را به مومنان داده است. 

٥٥:در حمیه( شدت حراره و علاقه و تعصب فی دفاع عن نفسه) جاهلیه و اشدا علی الکفار هر دو شدت وجود دارد ولی در هدف تفاوت وجود دارد.